Aby edytować te informacje przejdź do podstawowej edycji.

Aplaus:
applaus icon
applaus icon
applaus icon
applaus icon
applaus icon
5.0
0:00
min

Rewizor

Autor:

Mikołaj Gogol

Reżyseria:

Jedna z najpopularniejszych komedii Mikołaja Gogola w nowej odsłonie! Przetłumaczona i sparafrazowana przez Tadeusza Nyczka sztuka w reżyserii Mikołaja Grabowskiego przenosi nas na współczesną polską prowincję, gdzie zawitać ma dokonujący kontroli z ramienia wysokiego urzędu rewizor. Miejscowi notable robią wszystko, by ważnego gościa godnie przyjąć – zwłaszcza, że każdy z nich ma coś do ukrycia przed urzędniczą wiedzą. Omyłkowo biorą jednak za oficjela Chlestakowa – młodego chłopaka, który podróżując, szuka spełnienia swojego snu o potędze. Kompromitacja jest nieunikniona, tym bardziej, że prawdziwy rewizor z pewnością lada chwila się pojawi…

 

Opis spektaklu: Zżerany korupcją kraj złodziei pogrążony jest w strachu – przed władzą, przed utratą władzy… Znacie to? Oczywiście, że tak! Z Rewizora. Jedna z najśmieszniejszych i najmądrzejszych komedii teatralnych powraca w nowej odsłonie. Świeże tłumaczenie-parafraza Tadeusza Nyczka przenosi nas z przenikliwie przez Mikołaja Gogola opisanej carskiej Rosji do współczesnej Polski. A śmiejemy się wciąż z tego samego – z siebie samych. W ujęciu Mikołaja Grabowskiego jest to też opowieść o dwóch niemal urzeczywistnionych snach: o byciu kimś lepszym niż się jest, oraz o potędze. Kto z nas czasem o tym nie śnił? „Rewizor – wyłuszcza autor parafrazy – jest przede wszystkim sztuką o totalnie poodwracanych wartościach. Ponieważ w tym świecie nic nie działa normalnie, zwykła pomyłka niewarta kichnięcia może urosnąć do katastrofy mogącej zmieść cały dotychczasowy porządek. To pokazuje, jak kruchy jest tak zwany ład społeczny, zwłaszcza ten oparty na prawie siły. Paraliżująca przemoc wyzwala najgorsze cechy w człowieku, obnaża jego potencjalne świństwo i nieskończoną małość. A nawet stężona ilość świństwa nie jest w stanie zaszkodzić sprawnemu funkcjonowaniu karuzeli marionetek kręcącej się w rytm widzimisię jednego małego satrapy – pod warunkiem jednak, że nie pojawi się ktoś silniejszy, bardziej wpływowy, a przede wszystkim nieprzewidywalny.”

Tadeusz Nyczek

 

Czas trwania spektaklu: 120 minut (1 przerwa)

 

Premiera: 6 marca 2021

09.11 sobota, 16:00
09.11 sobota, 19:15
10.11 niedziela, 17:00

Twórcy

Parafraza przekładowa

Tadeusz Nyczek

Reżyseria/opr. dramaturgiczne/ scenografia/ opr. muzyczne

Mikołaj Grabowski

Scenografia

Agata Stańczyk

Reżyseria świateł

Michał Grabowski

Współpraca przy realizacji świateł

Marek Oleniacz

Współpraca przy realizacji dźwięku

Piotr Kłembukowski

As. reżysera/ inspicjent

Joanna Jaworska

Warto wiedzieć

 

Wyróżnienia

Przedstawienie wyróżnione na XXV Ogólnopolskim Festiwalu Komedii Talia w Tarnowie w 2021 nagrodą za wyśmienitą kreację zbiorową dla całego zespołu aktorskiego.

Utwory wykorzystane w spektaklu

Therefore I Am, muz. i sł. Billie Eilish O’Connell, Finneas Baird O’Connell
Le nozze di Figaro (Sull’aria… Che soave zeffiretto), muz. Wolfgang Amadeus Mozart, sł. Lorenzo Da Ponte
Willing And Able, muz. i sł. Anthony Tyrone Moseley, Prince Rogers Nelson, Levi Seacer Jr
Samotność dźwięków, muz. Tomasz Sikorski Żarzące się węgielki, muz. Adam Makowicz 

Scenografia

W scenografii wykorzystano kurtynę autorstwa Tadeusza Bystrzaka

W spektaklu jako rekwizyty użyte zostały wyroby tytoniowe.

Historia dramatu Rewizor

Rewizor miał prapremierę w Teatrze Aleksandryjskim w Petersburgu w roku 1836, która zakończyła się skandalem. Gogol chciał swoją sztuką obnażyć nieprawidłowości w systemie państwowym oraz prowincjonalną mentalność i hipokryzję urzędników. Po premierze wielokrotnie zmieniał tekst swojego dzieła, opatrując je wskazówkami, jak należy grać: „nic tu nie powinno być przesadzone albo trywialne, nawet w najmniejszych rolach […]. Im mniej aktor będzie myśleć o tym, żeby śmieszyć i być zabawnym, tym silniej objawi się komizm jego roli”. Rewizor z jednej strony jest krytyką społecznych realiów carskiej Rosji i stosunków panujących na prowincji, a z drugiej – ponadczasowym komentarzem do ludzkich przywar i układów opartych na strachu. Kultowe zdanie z Rewizora „Z czego się śmiejecie? Z samych siebie się śmiejecie” nie straciło na aktualności pomimo upływu ponad stu pięćdziesięciu lat. Historia zawarta w sztuce ma prawdziwy rodowód. Gogol zwrócił się do Puszkina w liście, prosząc go o podsunięcie „z gruntu rosyjskiej anegdoty”. Pierwowzorem oszusta był Płaton Wołkow, petersburski bon vivant. Wobec dziwnego zbiegu okoliczności dygnitarze miasteczka, w którym Wołkow akurat przebywał, wzięli go za rewizora, kontrolującego „z najwyższego rozkazu” gubernię. Dalsza historia przebiegała dokładnie tak jak w sztuce Gogola – oszust błyskawicznie wszedł w swoją rolę, owijając sobie wokół palca całą miejscową elitę, a gdy pojawiło się niebezpieczeństwo przyjazdu prawdziwego rewizora – Wołkow po prostu uciekł.

 

Osoby

 

Mikołaj Grabowski – aktor filmowy, teatralny i telewizyjny, reżyser teatralny i pedagog. Ukończył krakowską PWST na wydziałach aktorskim (1969) i reżyserii dramatu (1977). Jako aktor pracował w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie (1969–1977), jako reżyser – w teatrach im. Norwida w Jeleniej Górze (1977–1979) i im. Jaracza w Łodzi (1979–1981 i 1988–1992). Pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego teatrów Polskiego w Poznaniu (1981–1982), Słowackiego (1982–1985) i Starego Teatru (2002–2012) w Krakowie oraz dyrektorem artystycznym Teatru Nowego w Łodzi (1999–2002). W latach 1969–1973 był asystentem, a od 1998 do 2002 dziekanem Wydziału Reżyserii Dramatu w krakowskiej PWST. Gościnnie występował i reżyserował m.in. w krakowskim Teatrze STU, warszawskim Teatrze IMKA i w Pantheater Kampnagel w Hamburgu. Współpracował także z Teatrem Telewizji i Teatrem Polskiego Radia. Wielokrotnie powracał do twórczości Witolda Gombrowicza jako reżyser i aktor, wystawiając m.in. Trans-Atlantyk w teatrach Jaracza (1981 i 1989), Słowackiego (1982), Śląskim (1993), Starym Teatrze (2008) oraz Dzienniki w Teatrze IMKA (2010). Zrealizował trzyczęściową adaptację pamiętników Jędrzeja Kitowicza: Opis obyczajów, czyli… jak zwyczajnie wszędzie się miesza złe do dobrego w Teatrze STU i Teatrze Telewizji (1990) Opis obyczajów część II w Teatrze Słowackiego (1996) oraz O północy przybyłem do Widawy… czyli Opis obyczajów III w Teatrze IMKA (2010). Adaptował też kilkukrotnie prozę Henryka Rzewuskiego: Pamiątki Soplicy w teatrach Jaracza (1981) i Telewizji (1983), Listopad w teatrach Polskim w Poznaniu (1982), Słowackiego (1983) oraz Telewizji (1995). W 2009 zainicjował program tematyczny „re_wizje/sarmatyzm” w Starym Teatrze. W Teatrze Bagatela można go zobaczyć w zagranym i wyreżyserowanym spektaklu Dialogi polskie, czyli rozmowy prawdziwych Polaków z Gombrowiczem (2019). Ma na koncie blisko czterdzieści nagród i wyróżnień, w tym Nagrodę im. Konrada Swinarskiego (1981), Złoty Krzyż Zasługi (1998) i Srebrny Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis (2005).

Tadeusz Nyczek – krytyk literacki, teatralny i plastyczny, autor scenariuszy, reżyser widowisk teatralnych i telewizyjnych. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Publikował artykuły i recenzje na łamach prasy literackiej i kulturalnej od 1969 roku – m.in. w „Życiu Literackim”, „Dialogu”, „Przeglądzie Powszechnym”, „Piśmie” i w „Gazecie Wyborczej”. Wraz z Maciejem Szybistem prowadził krakowską galerię sztuki Inny Świat (1984–1992) oraz – z Janem Polkowskim i Andrzejem Sulikowskim – niezależne wydawnictwo ABC (w 1981 roku, działało do 13 grudnia tego roku). Prowadził warsztaty dramaturgiczne w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Od 1984 roku wykłada na Wydziale Reżyserii krakowskiej PWST, a od 2012 jest kierownikiem literackim w warszawskim Teatrze Ateneum. Napisał kilkanaście książek krytycznych o literaturze, teatrze i malarstwie, m.in. Pełnym głosem. Teatr studencki w Polsce 1970–1975 (1980), Lakierowanie kartofla i inne teksty teatralne (1985); Plus nieskończoność. Trzy tercety krytyczne na poezję, teatr i malarstwo (1997); Kos. O Adamie Zagajewskim (2002); ); Tyle naraz świata. 27 x Szymborska (2005); Salon Niezależnych. Dzieje pewnego kabaretu (2008), Po co jest sztuka? Rozmowy z pisarzami (2012). Laureat Nagrody im. B. Sadowskiej (1989) oraz Nagrody im. Kazimierza Wyki za twórczość eseistyczną i krytycznoliteracką (2000).

Mikołaj Gogol – (1809–1852). Rosyjski pisarz, poeta, dramaturg i publicysta pochodzenia ukraińskiego. Debiutował w latach 1831–1832 zbiorem opowiadań o tematyce ukraińskiej Wieczory na chutorze niedaleko Dikańki. Wkrótce jednak jego zainteresowania podążyły w stronę życia codziennego mieszkańców Imperium Rosyjskiego, które opisywał w charakterystycznym dla siebie groteskowym stylu. Najbardziej znane utwory utrzymane w tym nurcie to cykl Petersburskie opowiadania (1835–1842), Arabeski (1835) Rewizor (1836) i Ożenek (1842). W latach 1836–1841, kiedy pisarz przebywał za granicą, powstało jego dzieło życia – powieść Martwe dusze. W zamyśle miała być to wielka epopeja o Rosji, na wzór Boskiej komedii Dantego, jednak pomysł ten nigdy nie został zrealizowany. Ukazał się jedynie pierwszy tom, który ściągnął na autora liczne ataki, oskarżenia o szkalowanie, a nawet zdradę narodu. Równocześnie jednak krytycy caratu uznali dzieło za wybitną satyrę na prowincjonalność Rosji. Drugi tom powieści nie został ukończony. Autor zamierzał ukazać w nim zmienione poglądy, czuł jednak, że nie byłoby to zgodne z jego prawdą.

 

Recenzje

 

 Gazeta Wyborcza   |   Dziennik Teatralny   |   e-teatr   |   teatrologia.info